Kisja Europejska podjęła decyzję o skierowaniu sprawy przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości UE w związku z niezapewnieniem odpowiednich zabezpieczeń w celu ochrony siedlisk leśnych oraz gatunków roślin i zwierząt, zgodnie z wymogami dyrektywy siedliskowej (dyrektywa 92/43/EWG) i dyrektywy ptasiej (dyrektywa 2009/147/WE).
Dyrektywami tymi ustanowiono sieć Natura 2000 – ogólnounijną sieć obszarów chronionych, której celem jest zachowanie siedlisk i gatunków mających znaczenie dla UE. Zgodnie z tymi przepisami plany urządzenia lasu, które regulują działania związane z gospodarką leśną (np. pozyskiwanie drewna na obszarach chronionych), muszą zostać poddane ocenie pod kątem ich wpływu na obszary Natura 2000 przed wydaniem odpowiedniego zezwolenia. Zarówno Europejski Zielony Ład, jak i europejska strategia ochrony różnorodności biologicznej wskazują, że UE musi chronić i odbudowywać różnorodność biologiczną, aby powstrzymać jej utratę.
W przypadku Polski przeprowadzane są oceny planów urządzenia lasu, polskie prawo nie zapewnia jednak dostępu do wymiaru sprawiedliwości w odniesieniu do tych planów. Ponieważ mogą one mieć istotny wpływ na obszary Natura 2000, społeczeństwo jest pozbawione skutecznej ochrony sądowej.
Ponadto w 2016 r. Polska wyłączyła gospodarkę leśną z przestrzegania obowiązków w zakresie ścisłej ochrony gatunków, przewidzianych w dyrektywach ptasiej i siedliskowej, a takie wyłączenie narusza wymagany system ochrony.
Komisja skierowała wezwanie do usunięcia uchybienia w lipcu 2018 r., a następnie uzasadnioną opinię w lipcu 2019 r. W odpowiedzi Polska zgodziła się rozważyć zmianę swojego prawodawstwa w odniesieniu do wyjątków dotyczących gospodarki leśnej. Do tej pory nie poczyniono jednak żadnych postępów. W związku z tym Komisja postanowiła skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Kontekst
W przyjętej w maju 2020 r. europejskiej strategii ochrony różnorodności biologicznej określono między innymi cele w zakresie ochrony lasów w Europie. W szczególności ma ona na celu zapewnienie ochrony wszystkich pozostałych w UE lasów pierwotnych i starodrzewów.
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału dostęp do wymiaru sprawiedliwości opiera się na podstawowych zasadach prawa Unii, a także na dyrektywach szczegółowych, takich jak dyrektywa siedliskowa i dyrektywa ptasia, oraz na konwencji z Aarhus. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w dziedzinie ochrony środowiska jest uważany za ważny środek poprawy wdrażania przez państwa członkowskie unijnych przepisów dotyczących ochrony środowiska.
