Wieści z Unii: Luka w podatku VAT

Ogólna luka w podatku VAT tj. różnica między oczekiwanymi dochodami a dochodami faktycznie pobranymi w państwach członkowskich UE – choć nadal jest niezwykle wysoka – w ostatnich latach nieznacznie się zmniejszyła. Dane z prognozy na 2020 r. przewidują jednak odwrócenie tej tendencji, co może oznaczać stratę w wysokości 164 mld euro w 2020 r. spowodowaną negatywnymi skutkami pandemii koronawirusa dla gospodarki.

W ujęciu nominalnym ogólna luka w podatku VAT w UE w 2018 r. zmniejszyła się o prawie 1 mld euro do 140,04 mld euro, co oznacza mniejszy spadek niż w 2017 r., kiedy wynosił on 2,9 mld euro. Oczekiwano, że ta tendencja spadkowa utrzyma się przez kolejny rok, ale pandemia koronawirusa prawdopodobnie odwróci tę pozytywną tendencję.

Znaczna luka w podatku VAT w 2018 r. w połączeniu z prognozami na 2020 r., na które wpływ będzie miała pandemia koronawirusa, ponownie uwypukla potrzebę kompleksowej reformy unijnych przepisów dotyczących VAT, aby położyć kres oszustwom związanym z VAT oraz zacieśnić współpracę między państwami członkowskimi w celu wspierania poboru podatku VAT przy jednoczesnej ochronie przedsiębiorstw działających zgodnie z prawem. W niedawno opublikowanym przez Komisję pakiecie dotyczącym sprawiedliwego i prostego opodatkowania (lipiec 2020 r.) przedstawiono również szereg środków planowanych w tym obszarze.

Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, powiedział: – Te dane pokazują, że działania mające eliminować możliwości dokonywania oszustw związanych z VAT oraz uchylania się od płacenia tego podatku stopniowo przynoszą rezultaty, ale potrzebne są również znacznie większe wysiłki w tym zakresie. Pandemia koronawirusa radykalnie zmieniła perspektywy gospodarcze UE i prawdopodobnie spowoduje znaczne obniżenie dochodów z tytułu podatku VAT. Obecnie – bardziej niż kiedykolwiek – państwa UE po prostu nie mogą sobie pozwolić na takie straty. Dlatego musimy zrobić więcej, aby ze zdwojoną determinacją prowadzić walkę z oszustwami związanymi z VAT, jednocześnie upraszczając procedury i usprawniając współpracę transgraniczną.

Główne wyniki w państwach członkowskich

Podobnie jak w 2017 r. najwyższą krajową lukę w podatku VAT odnotowano w Rumunii – w 2018 r. brakowało tam 33,8 proc. dochodów z tytułu VAT), a następnie w Grecji (30,1 proc.) i na Litwie (25,9 proc.). Najmniejsze luki wystąpiły w Szwecji (0,7 proc.), Chorwacji (3,5 proc.) i Finlandii (3,6 proc.). W wartościach bezwzględnych największe luki w podatku VAT odnotowano we Włoszech (35,4 mld euro), w Zjednoczonym Królestwie (23,5 mld euro) i Niemczech (22 euro euro).

Wyniki poszczególnych państw członkowskich nadal znacząco się od siebie różnią. Ogólnie w 2018 r. połowa państw członkowskich UE-28 odnotowała lukę powyżej mediany wynoszącej 9,2 proc., chociaż 21 państw odnotowało spadek w porównaniu z 2017 r.: najbardziej znaczący na Węgrzech (-5,1 proc.), Łotwie (-4,4 proc.) i Polsce (-4,3 proc.). Największy wzrost odnotowano w Luksemburgu (+2,5 proc.), a następnie na Litwie (+0,8 proc.) i w Austrii (+0,5 proc.).

Kontekst

W rocznym sprawozdaniu dotyczącym luki w podatku VAT ocenia się skuteczność środków egzekwowania i środków zapewniających zgodność z przepisami w dziedzinie podatku VAT w każdym państwie członkowskim. Sprawozdanie to przedstawia szacunkową wartość dochodów utraconych w wyniku oszustw i uchylania się od opodatkowania, unikania opodatkowania, bankructw, niewypłacalności finansowej, a także błędnych obliczeń.

Luka w podatku VAT ma znaczenie zarówno dla UE, jak i dla państw członkowskich, ponieważ podatek VAT stanowi istotny wkład zarówno w budżet UE, jak i budżety krajowe. W badaniu zastosowano metodę „top-down”, w której do oszacowania luki w podatku VAT wykorzystuje się dane z zakresu rachunków narodowych. Tegoroczna edycja zawiera istotne uzupełnienia, takie jak prognoza wstecz na okres 20 lat – udoskonalona analiza ekonometryczna czynników wpływających na lukę w podatku VAT – oraz prognoza potencjalnego wpływu recesji związanej z koronawirusem na kształtowanie się luki w podatku VAT.