Według danych ZUS liczba dni absencji zawodowej w 2017 roku z tytułu choroby własnej osób ubezpieczonych w województwie lubelskim wyniosła ponad 10 tys. dni i była wyższa w porównaniu z 2016 rokiem o blisko 500 dni. Oznacza to, że przeciętny mieszkaniec lubelskiego przebywa na zwolnieniu lekarskim średnio ponad 12 dni.
Absencja zawodowa w województwie lubelskim stała się przyczynkiem do zorganizowania spotkania środowisk odpowiedzialnych za profilaktykę i działania prozdrowotne w celu wypracowania standardów zapobiegania chorobom w lubelskich zakładach pracy. Obecni na spotkaniu eksperci zwracali szczególną uwagę na korzyści wynikające z obejmowania pracowników szczepieniami ochronnymi – które, są interwencją nie tylko efektywną kosztowo, ale przynoszą także wymierne korzyści związane z oszczędnościami.
Podczas konferencji omówiono sytuację w regionie, możliwości profilaktyki, poprawy stanu zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Eksperci mówiąc o priorytetach zwrócili szczególną uwagę na zakażenia wywołane przez kleszcze, bakterie meningokokowe i pneumokokowe. Nie zabrakło również informacji o prawach i obowiązkach pracodawców w tym zakresie, a także przykładów orzecznictwa.
Przedstawiono badania dowodzące, że pracownicze programy profilaktyczne, w tym szczepienia, zwłaszcza w grupach ryzyka zawodowego, dają wymierne korzyści ekonomiczne wynikające ze skutecznej profilaktyki. W trakcie spotkania uczestnicy otrzymali kompleksową wiedzę nie tylko na temat mechanizmów wdrażania działań prewencyjnych, korzyści płynących z wdrożeń programów zdrowotnych, od profilaktyki chorób zakaźnych po ergonomię w zakładach pracy, a także sposobów pozyskania finansowań przez pracodawców ze środków Unijnych.
– Kleszcze są nosicielami szeregu chorób zakaźnych stwarzających zagrożenie dla zdrowia, a niekiedy nawet dla życia człowieka. Najważniejsze z nich to borelioza, która jest najczęściej rozpoznawaną zakaźną chorobą zawodową w Polsce, oraz kleszczowe zapalenie mózgu mogące powodować niesprawność neurologiczną związaną z koniecznością długotrwałej rehabilitacji i niezdolnością do pracy. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) prowadzi ono do trwałych następstw neurologicznych aż u 58% pacjentów lub nawet do zgonu
w 1-4% przypadków. W Polsce na przestrzeni ostatnich dwóch dekad nastąpił wzrost liczby zachorowań na boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu – wyjaśniła prof. Agnieszka Pedrycz-Wieczorska, Specjalista Medycyny Morskiej i Tropikalnej z Katedry Zakładu Histopatologii i Embriologii z Pracownią Cytologii Doświadczalnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. – Wynika to m.in. ze zwiększonej liczebności zarażonych bakterią i wirusem kleszczy. W województwie lubelskim największą grupę stanowią pacjenci z silnie zalesionego rejonu bialskiego – dodała prof. Pedrycz-Wieczorska.
Obowiązki pracodawcy wobec pracowników narażonych na czynniki biologiczne reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Szkodliwe czynniki biologiczne zostały podzielone na cztery grupy zagrożenia. Krętki boreliozy zostały zaliczone do grupy drugiej, a wirus kleszczowego zapalenia mózgu (wariant środkowoeuropejski) do grupy trzeciej.
Do tej zalicza się czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne oraz zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia. W przypadku narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do grupy trzeciej, do obowiązków pracodawcy należy m.in. zapewnianie pracownikom środków ochrony zbiorowej lub – jeśli w inny sposób nie można uniknąć narażenia – zapewnienie im środków ochrony indywidualnej, odpowiednich do rodzaju i poziomu narażenia, organizowanie systematycznych szkoleń, prowadzenie rejestru pracowników narażonych na działanie ww. szkodliwych czynników biologicznych w formie elektronicznej lub księgi rejestrowej – poinformowanie pracowników o badaniach lekarskich, z których mogą skorzystać.
– W przypadku niedopełnienia obowiązku ochrony zdrowia Pracownik może żądać zwrotu kosztów leczenia, wyłożenia z góry kosztów potrzebnych na leczenie, zadośćuczynienia za krzywdę, przyznania renty czy też poniesienia kosztów przygotowania do innego zawodu. Dlatego pracodawca zobowiązany jest z należytą starannością podejmować niezbędne działania, zmniejszające do minimum ryzyko utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu pracowników – uprzedził mec. Bartosz Fogel z kancelarii prawnej GFP Legal, ekspert projektu „Zdrowie Człowiek Profilaktyka”.
Przykłady orzecznictwa:
1. Powód podczas pełnienia zasadniczej służby wojskowej uległ zakażeniu bakterią, która wywołała u niego posocznicę meningokokową. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w 2013 r. uznał, iż okoliczności niniejszego przypadku przemawiały za przyjęciem odpowiedzialności na zasadzie słuszności i zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – jednostki wojskowej (w której doszło do zakażenia) kwotę 500.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku już w 2009 roku uznał, że praca na stanowisku elektromontera w zakładzie energetycznym może spowodować narażenie na kontakt z czynnikiem biologicznym i uzasadniać zaszczepienie pracownika przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.
– Należy rozważyć czy, potencjalnie podczas wykonywania czynności, pracownik może być narażony na kontakt ze szkodliwymi czynnikami, niezależnie od tego czy takie zagrożenie wystąpiło wcześniej na terenie zakładu pracy albo na pobliskim obszarze. Dlatego oceniając, czy pracownik jest narażony na działanie czynników biologicznych, należy wziąć pod uwagę nie tylko rodzaj stanowiska pracy ale rodzaj czynności rzeczywiście wykonywanych na tym stanowisku – podsumował mec. Fogel.
Częsta absencja spowodowana chorobą wymusza na pracodawcy nie tylko zmiany w organizacji pracy, ale również generuje dla firmy dodatkowe koszty związane z organizacją zastępstwa. Jak pokazują liczne przykłady, profilaktyka w miejscu pracy – to inwestycja, nie koszt.
– Zarówno jako przedsiębiorca, ale także prezes Fundacji „Aby Żyć”, zachęcam firmy do wdrażania i finansowania działań w zakresie profilaktyki chorób odkleszczowych, stanowiących zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. Są to działania skuteczne i efektywne kosztowo. Zestawiając koszt szczepienia ze skalą uzyskanych oszczędności otrzymamy zwrot z tej inwestycji w postaci zmniejszenia chorobowości, a co za tym idzie zmniejszenia absencji i większej produktywności. Firma, która stwarza bezpieczne i zdrowe miejsce pracy tylko zyskuje. – mówi Andrzej Kuczara Prezes Fundacji Aby Żyć, współorganizator wydarzenia.
– Bardzo ważna jest również edukacja pracodawców i pracowników. Takie spotkania jak to dzisiejsze służą pokazaniu dobrych praktyk, kierunków działań, aby były one najbardziej efektywne i przynosiły jak najwięcej korzyści – dodaje Kuczara.
Ze względu na często ograniczone możliwości budżetowe pracodawców – decyzje dotyczące wdrożenia programów zdrowotnych nie są łatwe. Warto więc starać się o pozyskanie dodatkowych środków na finansowanie takich działań – taką możliwość daje Europejski Fundusz Społeczny. Bardzo ważna jest również współpraca pomiędzy podmiotami mogącymi wpłynąć na właściwą realizację działań.
– Jednym ze sposobów na finansowanie szczepień jako działań profilaktycznych są środki unijne. Obecna perspektywa finansowa 2014 – 2020 obejmuje swoim finasowaniem m.in. obszar zdrowia. Przykładowe działania w obszarze zdrowia, na które można uzyskać dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego to m.in: wdrożenie projektów profilaktycznych dotyczących chorób będących istotnym problemem zdrowotnym regionu, wdrożenie programów rehabilitacji medycznej ułatwiających powroty do pracy, wdrożenie programów ukierunkowanych na eliminowanie zdrowotnych czynników ryzyka w miejscu pracy.
Pracodawcy samodzielnie lub przy współpracy z samorządami, organizacjami samorządowymi lub podmiotami leczniczymi mogą ubiegać się o środki na prowadzenie działań profilaktycznych wśród swoich pracowników. – poinformowała Edyta Masłowska-Parafian, Ekspert ds. Funduszy Unijnych.
– Generalnie zakres programów profilaktycznych powinien być szeroki i tylko w niektórych przypadkach odnosić się do grup zawodowych szczególnie narażonych na ryzyko zapadalności na choroby zawodowe. Mowa tutaj głównie o lekarzach, leśnikach, rolnikach, górnikach czy nauczycielach. Program realizowany wspólnie z doświadczonym realizatorem powinien być powiązany z edukacją i promocją zdrowego trybu życia, a czas jego realizacji na tyle długi, by można było ocenić jego faktyczną skuteczność i wzrost świadomości pracowników i podstaw społecznych w jego najbliższym środowisku. – podkreślił Mirosław Jakubczak, Prezes Luxmed Lublin.
– Lubelski Klub Biznesu od 18 lat zrzesza przedsiębiorców z całego województwa lubelskiego. Pragniemy być i pozostać organizacją wspierającą i wyznaczającą trendy dla rozwoju biznesu, a także otwartą na współpracę z otoczeniem. Dbanie o ochronę środowiska, wspieranie społeczności lokalnej, kodeks etyczny, dbałość o rozwój zawodowy i osobisty pracowników a także o ich zdrowie – to już powszechny obowiązek wynikający ze społecznej odpowiedzialności w biznesie. Promowanie wiedzy na ten temat, współpraca z innymi środowiskami i wymiana doświadczeń oraz przedstawianie dobrych praktyk jest zatem również naszą powinnością. – mówi Agnieszka Gąsior-Mazur, Prezes Lubelskiego Klubu Biznesu.
– Istnieje wiele przydatnych narzędzi ułatwiających przygotowanie i wdrożenie działań zdrowotnych w miejscu pracy. Zachęcam gorąco pracodawców do korzystania z gotowych rozwiązań dostępnych na stronie programu www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl. oprócz analiz i danych statystycznych oraz regulacji prawnych, można znaleźć tam przykłady działań, dobre praktyki oraz porady i wskazówki, w tym informacje o dodatkowym finansowaniu, które pomogą osiągnąć zamierzony cel – zbudowanie zdrowego miejsca pracy.
Zachęcam także do korzystania z przygotowanego przez naszych ekspertów poradnika – VADEMECUM PRACODAWCY. Jeśli są Państwo zainteresowani uzyskaniem szerszych informacji na temat możliwości przeprowadzenia programu profilaktycznego w Państwa firmie lub indywidualnym spotkaniem na temat możliwości wdrożenia działań profilaktycznych lub pozyskania funduszy ze środków unijnych – prosimy o kontakt poprzez adres mailowy sekretariat@zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl. – zachęca Tomasz Jan Prycel, Współtwórca projektu „Zdrowie Człowiek Profilaktyka”. – Zachęcam do kontaktu i wdrożenia działań w kierunku zapobiegania chorobom zakaźnym, ponieważ to ich obecność w miejscu pracy może w sposób szczególny zdezorganizować codzienny rytm i w dłuższej perspektywie obniżyć produktywność załogi.
To zaś z kolei oznacza wymierne, często bardzo duże, straty dla biznesu i funkcjonowania całej organizacji. – podsumował Prycel. Spotkanie zorganizowane zostało w ramach ogólnopolskiego cyklu edukacyjnego Zdrowie-Człowiek-Profilaktyka we współpracy z Lubelskim Klubem Biznesu pod patronatem Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Lublinie, Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych- Pracodawców, Centrum Medycznego Luxmed w Lublinie. Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Prezydenta Miasta Lublin
materiał: Compass Public Relations
tekst zdjęcia : Aleksandra Łańska PR Specialist Compass Public Relations
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
