W sprawozdaniu opisano, w jaki sposób Komisja monitorowała i egzekwowała prawo unijne w 2020 r. oraz jak państwa członkowskie wypadły w poszczególnych obszarach działalności. W sprawozdaniu uwzględniono rozprzestrzenienie się pandemii COVID-19 i wyjaśniono, jakie działania Komisja podjęła w celu ochrony praw, wolności i źródeł utrzymania ludzi oraz niezbędnych zasobów przedsiębiorstw w całej Unii.
W 2020 r. Komisja wszczęła w sumie 903 nowe postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Oznacza to wzrost o 13 proc. w porównaniu z 2019 r., kiedy to liczba nowych postępowań wyniosła 797.
Egzekwowanie prawa UE w czasie pandemii
Skuteczne egzekwowanie prawa UE jest ważne dla Europejczyków, ponieważ pozwala im korzystać z praw i korzyści wynikających z unijnego prawa. Tym bardziej ma ono znaczenie w czasie pandemii COVID-19, która wyraźnie wpłynęła na stosowanie prawa UE. Na przykład wiele państw członkowskich jednostronnie wprowadziło ograniczenia wywozowe dotyczące leków, sprzętu ochronnego i innych produktów istotnych w kontekście COVID-19. W stosownych przypadkach, w związku ze wspomnianymi ograniczeniami, Komisja w trybie pilnym wszczęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Komisja wszczęła również postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko 11 państwom członkowskim w związku z brakiem ochrony praw konsumentów, którzy zakupili wycieczki zorganizowane i którzy nie otrzymali odpowiedniego odszkodowania po odwołaniu podróży z powodu COVID-19.
Chociaż Komisja szukała sposobów zmniejszenia obciążeń spoczywających na państwach członkowskich w związku z postępowaniami w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (np. poprzez wydłużenie terminów na udzielenie odpowiedzi), właściwe stosowanie prawa UE ma kluczowe znaczenie, nawet w czasach kryzysu.
Priorytetowe traktowanie obszarów polityki ważnych dla codziennego życia Europejczyków
W 2020 r. Komisja w dalszym ciągu egzekwowała unijne przepisy we wszystkich obszarach działalności, skupiając się przede wszystkim na obszarach, które mają największy wpływ na codzienność obywateli i przedsiębiorstw, takich jak środowisko, mobilność, transport i energia. W efekcie połowa wszystkich nowych postępowań dotyczyła właśnie tych obszarów. Komisja podjęła na przykład działania przeciwko państwom członkowskim w związku z nieprzestrzeganiem prawa UE w odniesieniu do czystego powietrza i wody pitnej, praw podróżnych do uzyskania zwrotu kosztów za odwołane podróże czy bezpieczeństwa transportu.
Egzekwowanie prawa UE opiera się na współpracy. Dlatego też Komisja Europejska aktywnie wspiera państwa członkowskie we wdrażaniu prawa UE poprzez dialog i udzielanie wskazówek. W 2020 r. Komisja wydała szereg specjalnych wytycznych dotyczących różnych obszarów polityki, w tym unijnej pomocy doraźnej w przypadku współpracy w dziedzinie transgranicznej opieki zdrowotnej, bezpieczeństwa i higieny pracy, praw pasażerów, bezpieczeństwa lotniczego oraz skoordynowanej reakcji gospodarczej na epidemię.
Ograniczanie opóźnień w transpozycji dyrektyw UE
Aby przedsiębiorstwa i obywatele mogli w pełni czerpać korzyści z prawa UE, państwa członkowskie muszą sprawnie transponować europejskie dyrektywy do krajowych porządków prawnych w określonych terminach.
Ponad połowa wszystkich postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w 2020 r. dotyczyła opóźnień w transpozycji dyrektyw. Liczba ta znacznie wzrosła – z 406 przypadków w 2019 r. do 599 w 2020 r. Dla porównania w 2016 r. wszczęto 847 takich postępowań i była to najwyższa wartość w ciągu ostatnich pięciu lat. Aby ułatwić poprawną i terminową transpozycję, Komisja nieustannie wspierała państwa członkowskie, przez przygotowanie wytycznych, udostępnienie specjalnych stron internetowych oraz wymianę najlepszych praktyk na spotkaniach grup ekspertów.
Najwięcej postępowań dotyczących opóźnień w transpozycji wszczęto wobec Zjednoczonego Królestwa*, Portugalii, Belgii i Cypru, a najmniej nowych postępowań wszczęto przeciwko Danii, Szwecji, Irlandii, Litwie, Malcie i Niderlandom.
Kontekst
Już od 1984 r. w odpowiedzi na prośbę Parlamentu Europejskiego Komisja przedstawia roczne sprawozdanie z kontroli stosowania prawa UE w roku poprzednim. Następnie Parlament Europejski przyjmuje rezolucję w sprawie sprawozdania Komisji.
W pierwszej kolejności Komisja zajmuje się problemami, w przypadku których jej działania w zakresie egzekwowania prawa mogą spowodować odczuwalne zmiany i przynieść korzyści osobom fizycznym i przedsiębiorstwom. W warunkach podziału kompetencji między instytucjami europejskimi Komisja Europejska ponosi ogólną odpowiedzialność za wszczęcie procesu legislacyjnego. Rada i Parlament Europejski podejmują decyzje w sprawie wniosków Komisji. Państwa członkowskie są odpowiedzialne za terminowe i prawidłowe stosowanie, wdrażanie i egzekwowanie prawa Unii w krajowym porządku prawnym. Krąg ten zamyka Komisja: po tym jak wniosek zostanie przyjęty i stanie się prawem UE, Komisja monitoruje, czy państwa członkowskie prawidłowo stosują to prawo, i w razie potrzeby podejmuje stosowne działania.
Dodatkowe informacje
- Roczne sprawozdanie na temat wdrażania prawa UE na szczeblu krajowym
- Strona internetowa poświęcona rocznemu sprawozdaniu na temat wdrażania prawa UE na szczeblu krajowym
- Zestawienie informacji na temat UE-28
* 1 lutego 2020 r. weszła w życie umowa o wystąpieniu określająca warunki uporządkowanego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii i Zjednoczone Królestwo stało się formalnie państwem trzecim. Umowa o wystąpieniu przewidywała okres przejściowy, który rozpoczął się 1 lutego 2020 r. i zakończył się 31 grudnia 2020 r. W okresie przejściowym i o ile nie przewidziano inaczej, prawo Unii – w tym postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – nadal miało zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa i w Zjednoczonym Królestwie. Wszelkie odniesienia do państw członkowskich w niniejszym sprawozdaniu obejmują zatem także Zjednoczone Królestwo.
