Komisja Europejska zatwierdziła polski program pomocy państwa o budżecie ok. 2,9 mld euro (13 mld złotych), mający wesprzeć mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa prowadzące działalność w niektórych sektorach dotkniętych pandemią koronawirusa. Dotyczy to m.in. sektora handlu detalicznego, sektora hotelarskiego, rekreacyjnego i transportowego. Program został zatwierdzony na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa.
Wiceprzewodnicząca Komisji Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: – Wiele przedsiębiorstw w Polsce, podobnie jak w całej Europie, odnotowuje znaczny spadek dochodów z powodu obostrzeń niezbędnych w walce z koronawirusem. Program ma pomóc mikroprzedsiębiorstwom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom w pokryciu kosztów stałych, które w tych trudnych czasach nie znajdują pokrycia w przychodach. Nadal ściśle współpracujemy z państwami członkowskimi, poszukując realnych rozwiązań łagodzących skutki gospodarcze pandemii koronawirusa, zgodnie z przepisami UE.
Polski program wsparcia
Polska zgłosiła Komisji program „Tarcza Finansowa dla MŚP 2.0”, zapewniający wsparcie przedsiębiorstwom działającym w niektórych sektorach, m.in. w sektorach handlu detalicznego, sektorach hotelarskim, rekreacyjnym i transportowym, które ponoszą negatywne skutki obostrzeń mających ograniczyć rozprzestrzenianie się koronawirusa, wprowadzonych przez polski rząd w listopadzie 2020 r.
Program obejmuje dwa rodzaje środków: (i) ograniczone kwoty pomocy dla mikroprzedsiębiorstw oraz (ii) wsparcie z tytułu niepokrytych kosztów stałych dla małych i średnich przedsiębiorstw. W ramach programu Polska planuje udzielić pomocy gospodarczej, aby pomóc mikroprzedsiębiorstwom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom w radzeniu sobie z niedoborami płynności spowodowanymi pandemią koronawirusa. Łączny szacunkowy budżet programu wynosi ok. 2,9 mld euro (13 mld złotych).
Wsparcie udzielane w ramach programu będzie miało formę zaliczek zwrotnych. Beneficjenci będą uprawnieni do otrzymania pomocy, jeżeli odnotują spadek obrotów o 30 proc. w okresie od 1 kwietnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. (lub w części tego okresu) w porównaniu z analogicznym okresem w 2019 r. Ograniczone kwoty pomocy dla mikroprzedsiębiorstw wyniosą maksymalnie ok. 73 tys. euro (324 tys. złotych) na przedsiębiorstwo, zależnie od liczby pracowników. Pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw będzie ograniczona do 70 proc. niepokrytych kosztów stałych poniesionych w okresie od 1 listopada 2020 r. do 31 marca 2021 r. i nie może przekroczyć ok. 780 tys. euro (3,5 mln złotych) na jedno przedsiębiorstwo.
Komisja uznała, że program zgłoszony przez władze polskie jest zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa. Jeśli chodzi o ograniczone kwoty pomocy dla mikroprzedsiębiorstw, łączna wartość nominalna pomocy nie może przekroczyć kwoty 800 tys. euro na przedsiębiorstwo. W przypadku wsparcia niepokrytych kosztów stałych dla małych i średnich przedsiębiorstw kwota pomocy nie może przekroczyć 70 proc. niepokrytych kosztów stałych poniesionych w okresie od 1 listopada 2020 r. do 31 marca 2021 r. i może maksymalnie wynieść 3 mln euro na przedsiębiorstwo. W przypadku wszystkich beneficjentów wsparcie będzie przyznawane co najwyżej do 30 czerwca 2021 r. i wyłącznie przedsiębiorstwom, które 31 grudnia 2019 r. nie były uznane za znajdujące się w trudnej sytuacji. Wyjątkiem od tej reguły są mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa, które kwalifikują się do wsparcia, nawet jeśli już 31 grudnia 2019 r. były w trudnej sytuacji. Ponadto Polska zagwarantuje – w odniesieniu do wszystkich środków pomocy – przestrzeganie zasad kumulacji pomocy przewidzianych w tymczasowych ramach prawnych.
Komisja uznała, że środki pomocy w ramach programu są konieczne, właściwe i proporcjonalne, biorąc pod uwagę konieczność zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE i warunkami określonymi w tymczasowych ramach pomocy państwa.
W związku z tym Komisja zatwierdziła środki pomocy na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.
Kontekst
Komisja Europejska przyjęła tymczasowe ramy pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie pełnej elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w związku z pandemią COVID-19. W tymczasowych ramach pomocy państwa, zmienionych 3 kwietnia, 8 maja, 29 czerwca i 13 października 2020 r., przewidziano następujące rodzaje pomocy, której mogą udzielać państwa członkowskie:
(i) Dotacje bezpośrednie, zastrzyki kapitału, selektywne korzyści podatkowe oraz zaliczki w wysokości do 100 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do 120 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do 800 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich pozostałych sektorach; środki te pozwolą pokryć pilne potrzeby w zakresie płynności. Państwa członkowskie mogą również udzielać nieoprocentowanych pożyczek lub gwarancji na zabezpieczenie pożyczek pokrywających 100 proc. ryzyka, do wysokości nominalnej 800 tys. euro na przedsiębiorstwo. Wyjątek stanowi sektor podstawowej produkcji rolnej oraz sektor rybołówstwa i akwakultury, w przypadku których zastosowanie mają limity w wysokości odpowiednio 100 tys. euro i 120 tys. euro na przedsiębiorstwo.
(ii) Gwarancje państwowe na zabezpieczenie pożyczek zaciąganych przez przedsiębiorstwa, dzięki którym banki nadal będą udzielać pożyczek klientom, którzy ich potrzebują. Takie gwarancje państwowe mogą pokrywać do 90 proc. ryzyka związanego z pożyczkami, aby pomóc przedsiębiorstwom w zaspokojeniu pilnych potrzeb kapitałowych i inwestycyjnych.
(iii) Subsydiowane pożyczki ze środków publicznych dla przedsiębiorstw (dług uprzywilejowany i podporządkowany) z korzystnymi stopami oprocentowania. Pożyczki te mogą pomóc przedsiębiorstwom w zaspokojeniu pilnych potrzeb kapitałowych i inwestycyjnych.
(iv) Gwarancje dla banków kierujących pomoc państwa do gospodarki realnej, zapewniające uznanie takiego wsparcia za pomoc bezpośrednią dla klientów banków, a nie dla samych banków, oraz wytyczne dotyczące sposobu minimalizowania zakłócenia konkurencji między bankami.
(v) Publiczne krótkoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych w odniesieniu do wszystkich państw, bez potrzeby wykazywania przez zainteresowane państwo członkowskie, że dane państwo jest tymczasowo państwem o ryzyku niezbywalnym.
(vi) Wsparcie na badania i rozwój związane z koronawirusem, mające na celu zaradzenie obecnemu kryzysowi w obszarze zdrowia, przyznawane w formie dotacji bezpośrednich, zaliczek zwrotnych lub korzyści podatkowych. Można przyznawać dodatkowe wsparcie na projekty oparte na transgranicznej współpracy między państwami członkowskimi.
(vii) Wsparcie na budowę i rozbudowę placówek przeprowadzających testy, mające na celu opracowywanie i testowanie produktów (w tym szczepionek, respiratorów i odzieży ochronnej) użytecznych w walce z pandemią COVID-19, aż do pierwszego zastosowania przemysłowego. Wsparcie to może przyjąć formę dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe wsparcie, jeśli ich inwestycje są współfinansowane przez większą liczbę państw członkowskich i gdy taka inwestycja zostanie ukończona w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.
(viii) Wsparcie na wytwarzanie produktów istotnych z punktu widzenia walki z pandemią wywołaną przez koronawirusa w formie dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe wsparcie, jeśli ich inwestycje są współfinansowane przez większą liczbę państw członkowskich i gdy taka inwestycja zostanie ukończona w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.
(ix) Ukierunkowane wsparcie w formie odroczenia płatności podatkowych lub zawieszenia składek na ubezpieczenie społeczne dla tych sektorów, regionów lub rodzajów przedsiębiorstw, które są najbardziej dotknięte skutkami pandemii.
(x) Ukierunkowane wsparcie w formie dopłat do wynagrodzeń pracowników dla tych przedsiębiorstw w sektorach lub regionach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii, które w przeciwnym wypadku musiałyby dokonywać zwolnień.
(xi) Ukierunkowana pomoc w formie dokapitalizowania dla przedsiębiorstw niefinansowych, jeżeli nie jest dostępne żadne inne odpowiednie rozwiązanie. Wprowadzono zabezpieczenia zapobiegające nadmiernym zakłóceniom konkurencji na jednolitym rynku: warunki dotyczące konieczności, adekwatności i wielkości interwencji; warunki wejścia przez państwo w struktury kapitałowe przedsiębiorstw oraz wynagrodzenie; warunki dotyczące wyjścia państwa ze struktur kapitałowych przedsiębiorstw; warunki dotyczące sposobu zarządzania, w tym zakaz dywidend i pułapy wynagrodzeń dla kadry kierowniczej wyższego szczebla; zakaz subsydiowania skrośnego i zakaz nabywania oraz dodatkowe środki mające na celu ograniczenie zakłóceń konkurencji; wymogi w zakresie przejrzystości i sprawozdawczości.
(xii) Wsparcie na rzecz niepokrytych kosztów stałych dla przedsiębiorstw, które w okresie kwalifikowalności odnotowały spadek obrotów o co najmniej 30 proc. w porównaniu z tym samym okresem 2019 r. w związku z pandemią koronawirusa. Wsparcie będzie polegać na partycypowaniu w kosztach stałych beneficjentów, które nie są pokrywane z osiąganych dochodów. Może ono wynieść maksymalnie 3 mln euro na przedsiębiorstwo.
Tymczasowe ramy pomocy państwa umożliwiają państwom członkowskim łączenie wszystkich środków wsparcia, z wyjątkiem pożyczek i gwarancji dotyczących tej samej pożyczki i przekraczających progi przewidziane w tymczasowych ramach. Pozwalają one ponadto państwom członkowskim na łączenie wszystkich środków wsparcia przyznanych na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa z istniejącymi możliwościami przyznawania przedsiębiorstwom pomocy de minimis – do wysokości 25 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do wysokości 30 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do wysokości 200 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich innych sektorach. Jednocześnie państwa członkowskie muszą zobowiązać się, że będą unikać nienależnej kumulacji środków wsparcia dla tych samych przedsiębiorstw, by ograniczyć wsparcie do zaspokojenia ich rzeczywistych potrzeb.
Ponadto tymczasowe ramy pomocy państwa są uzupełnieniem wielu innych możliwości już udostępnionych państwom członkowskim na potrzeby łagodzenia skutków społeczno-gospodarczych obecnej pandemii, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa. W dniu 13 marca 2020 Komisja przyjęła komunikat w sprawie skoordynowanej reakcji gospodarczej na epidemię COVID-19, w którym przedstawiono te możliwości. Państwa członkowskie mogą na przykład wprowadzić, z korzyścią dla przedsiębiorstw, ogólnie obowiązujące zmiany (np. odroczenie podatków lub subsydiowanie skróconego czasu pracy we wszystkich sektorach), które nie wchodzą w zakres zasad pomocy państwa. Mogą również przyznawać przedsiębiorstwom rekompensaty za szkody poniesione bezpośrednio w wyniku pandemii koronawirusa.
Tymczasowe ramy pomocy państwa będą obowiązywać do końca czerwca 2021 r. Jako że problemy z wypłacalnością mogą pojawić się dopiero na późniejszym etapie rozwoju kryzysu, Komisja przedłużyła ten okres – wyłącznie w odniesieniu do środków służących dokapitalizowaniu – do końca września 2021 r. W trosce o pewność prawa przed upływem tych terminów Komisja oceni, czy konieczne jest ich przedłużenie.
Jawne wersje decyzji zostaną udostępnione pod numerem sprawy SA.59763 w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).
