Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej przedstawiło 20. edycję corocznego sprawozdania na temat pożarów lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej, dotyczącą 2019 r. Pod względem pożarów lasów na świecie był to najgorszy rok od wielu lat. Spłonęło ponad 400 tys. hektarów obszarów przyrodniczych w Europie; ucierpiała rekordowo wysoka liczba obszarów chronionych. Sprawozdanie pokazuje, że zmiana klimatu nadal wpływa na długość i intensywność zagrożenia pożarowego w Europie. Do marca – a więc jeszcze zanim w większości krajów rozpoczął się „sezon pożarów” – w UE spłonęły już obszary o większej powierzchni niż średnio w całym roku podczas ostatnich 12 lat. Dzięki jednak lepszej gotowości i skuteczniejszemu reagowaniu sezon 2019 był jednym z najlepszych w historii pod względem zapobiegania wypadkom (w tym śmiertelnym) związanym z pożarami.
Główne ustalenia zawarte w sprawozdaniu
- Z krajowych sprawozdań poszczególnych państw wynika, że w 2019 r. spośród państw UE największą liczbę pożarów odnotowano w Hiszpanii, Portugalii i Polsce.
- Największe szkody w obszarach chronionych – według europejskiego systemu informacji o pożarach lasów (EFFIS) – odniosła w 2019 r. Rumunia, gdzie spłonął obszar 73 444 ha.
- Pożary lasów poważnie dotknęły europejskie obszary chronione „Natura 2000” – w 2019 r. spłonęło 159 585 ha ich powierzchni, co oznacza, że prawie połowa całkowitej powierzchni dotkniętej pożarami w UE znajdowała się w tych kluczowych strefach różnorodności biologicznej.
- Jednocześnie jednak pod względem zapobiegania wypadkom, w tym śmiertelnym, sezon 2019 był jednym z najlepszych jak dotychczas: w państwach uwzględnionych w sprawozdaniu za 2019 r. w pożarach roślinności śmierć poniosły tylko trzy osoby.
Szybkie mapowanie w ramach usługi programu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego uruchomiono w 2019 r. na potrzeby zwalczania pożarów lasów 35 razy, czyli częściej niż w którymkolwiek roku do tej pory.
Unijny Mechanizm Ochrony Ludności uruchomiono w związku z pożarami lasów pięciokrotnie. Został on w 2019 r. zmodernizowany z wykorzystaniem rescEU, dzięki czemu powstała nowa europejska rezerwa obejmująca samoloty i helikoptery gaśnicze.
Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności zaproponowana w maju w ramach Europejskiego Zielonego Ładu przewiduje działania służące poprawie stanu lasów europejskich i wzmocnieniu odporności na pożary lasów. Zakłada ona posadzenie do 2030 r. co najmniej 3 mld drzew
Marija Gabriel, komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży, odpowiedzialna też za Wspólne Centrum Badawcze (JRC), stwierdziła: – Od ponad dwudziestu lat Wspólne Centrum Badawcze współpracuje z państwami w całej Europie, przedstawiając najbardziej aktualne tendencje w zakresie pożarów lasów, wspomagając w ten sposób działania, które mają im zapobiegać i łagodzić ich niszczycielskie skutki. Zmieniające się wskutek zmiany klimatu warunki pogodowe zwiększają ryzyko pożarów lasów na całym świecie. Dla jak najskuteczniejszego zapobiegania pożarom, ochrony naszych lasów, zachowania różnorodności biologicznej i ochrony życia kluczowe znaczenie mają wiedza i dowody naukowe.
Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius powiedział: – Z przerażeniem patrzyliśmy w Europie na płonące lasy na zachodnim wybrzeżu USA, na Syberii, w Australii i w Amazonii. Jednak i europejskie lasy zostały poważnie dotknięte pożarami. Aby zapobiegać tak wielkiemu spustoszeniu, potrzeba między innymi ochrony i zarządzania naszymi lasami w taki sposób, aby były mniej podatne na pożary, a przyroda mogła chronić się sama.
Komisarz do spraw zarządzania kryzysowego Janez Lenarčič powiedział: – Dane i informacje o faktycznych lub grożących pożarach lasów mają zasadnicze znaczenie. Pomagają nam w zapewnianiu gotowości i zapobieganiu katastrofalnym pożarom roślinności, a także w szybszym i skuteczniejszym reagowaniu w przypadku ich wystąpienia. Dzięki rescEU i usprawnionemu Unijnemu Mechanizmowi Ochrony Ludności jesteśmy gotowi nieść pomoc w całej Europie i poza nią.
Kontekst
Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej w kluczowym stopniu przyczynia się do zmniejszania ryzyka pożarów roślinności w Europie i na świecie poprzez rozwijanie EFFIS i Globalnego Systemu Informacji o Pożarach Lasów (GWIS) oraz zarządzanie tymi systemami.
Sprawozdania dotyczące pożarów lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej stanowią unikalne źródło informacji dla organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo przeciwpożarowe i decydentów politycznych w Europie i krajach sąsiedztwa. Zawierają one oficjalne dane statystyczne na temat skutków pożarów lasów, przekazywane corocznie przez organy odpowiedzialne za zwalczanie pożarów w tych krajach.
