Według nowego badania Eurobarometr ponad dwie trzecie Europejczyków uważa, że Unia Europejska powinna zaproponować dodatkowe środki w celu poprawy jakości powietrza. Spośród ponad 27 tys. obywateli, z którymi przeprowadzono rozmowy we wszystkich państwach członkowskich, ponad połowa jest zdania, że gospodarstwa domowe, producenci samochodów, producenci energii, rolnicy i władze publiczne nie podejmują wystarczających działań na rzecz dobrej jakości powietrza.
Komisarz ds. środowiska, polityki morskiej i rybołówstwa, Karmenu Vella, powiedział: – Z zadowoleniem obserwuję, że tak wielu Europejczyków popiera działania na rzecz poprawy jakości powietrza. W UE zanieczyszczenie powietrza co roku powoduje ponad 400 tys. przedwczesnych zgonów, a społeczeństwo płaci ogromną cenę m.in. za opiekę zdrowotną, utracone dni pracy oraz szkody w uprawach i budynkach. Komisja zapewnia państwom członkowskim i przedsiębiorstwom wiedzę fachową, wymianę najlepszych praktyk oraz wytyczne, jak również wsparcie dla inwestycji i finansowania na rzecz poprawy jakości powietrza dla wszystkich obywateli. Jednocześnie jednak – w przypadku nieprzestrzegania unijnych przepisów – podejmujemy kroki prawne przeciwko państwom członkowskim.
Badanie ujawniło również potrzebę lepszej kampanii informacyjnej – zwłaszcza na poziomie krajowym – na temat jakości powietrza. Większość respondentów nie czuje się dobrze poinformowana o problemach związanych z jakością powietrza w swoim kraju. W porównaniu z badaniem z 2017 r. więcej respondentów jest skłonnych sądzić, że przez ostatnie dziesięć lat jakość powietrza się pogorszyła – nawet jeśli w rzeczywistości dane dotyczące jakości powietrza z tego okresu wskazują na znaczną poprawę.
W maju 2018 r. Komisja pod przewodnictwem Jean-Claude’a Junckera przyjęła komunikat „Europa, która chroni: czyste powietrze dla wszystkich”, w którym określono środki, jakie powinny wprowadzić podmioty krajowe, regionalne i lokalne w celu poprawy jakości powietrza w Europie. Ponadto Komisja podejmuje kroki prawne w celu ochrony obywateli przed zanieczyszczeniem powietrza, kierując do Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawy przeciwko państwom członkowskim, które nie przestrzegają unijnych przepisów dotyczących jakości powietrza. Komisja zacieśnia również współpracę z państwami członkowskimi poprzez nawiązywanie „dialogów w sprawie czystego powietrza” z właściwymi władzami. W najbliższych dniach, 28 i 29 listopada 2019 r., w Bratysławie odbędzie się Forum na rzecz Czystego Powietrza, które będzie okazją dla decydentów i zainteresowanych stron do wymiany informacji i wspierania realizacji europejskiej, krajowej i lokalnej polityki w sprawie powietrza.
Główne wyniki nowego specjalnego badania Eurobarometr na temat stosunku Europejczyków do jakości powietrza przedstawiają się następująco:
Większość respondentów chce, aby UE zaproponowała dodatkowe środki
Ponad dwie trzecie respondentów (71 proc.) uważa, że UE powinna zaproponować dodatkowe środki w celu rozwiązania problemów związanych z jakością powietrza w Europie, a 38 proc. chciałoby mieć możliwość wypowiedzenia się na temat takich środków.
Jest to opinia większości respondentów we wszystkich państwach członkowskich.
Wg większości respondentów problemy związane z jakością powietrza powinny być rozpatrywane przede wszystkim na poziomie międzynarodowym
Ponad siedem dziesiątych respondentów twierdzi, że zanieczyszczeniem powietrza należy się zająć na poziomie międzynarodowym (72 proc.). Połowa respondentów twierdzi, że należy zająć się tą kwestią na poziomie europejskim, a druga połowa – że należy się tym zająć na poziomie krajowym.
Dla największego odsetka respondentów (44 proc.) najskuteczniejszym sposobem rozwiązywania problemów związanych z jakością powietrza jest przeprowadzanie bardziej rygorystycznych kontroli działalności przemysłowej i energetycznej pod kątem zanieczyszczeń. Jest to najczęściej wymieniany środek w 25 państwach członkowskich.
Respondenci uważają, że różne podmioty, w tym gospodarstwa domowe, powinny robić więcej w celu rozwiązania problemów związanych z jakością powietrza
Ponad połowa respondentów we wszystkich państwach członkowskich jest zdania, że gospodarstwa domowe, producenci samochodów, producenci energii, rolnicy i władze publiczne nie podejmują wystarczających działań na rzecz dobrej jakości powietrza.
Europejczycy podejmują jednak więcej działań na rzecz ograniczenia szkodliwych emisji niż w 2017 r.
Siedmiu na dziesięciu respondentów podjęło co najmniej jedno działanie w celu ograniczenia szkodliwych emisji w powietrzu. Oznacza to wzrost o osiem punktów procentowych w porównaniu z badaniem z 2017 r.
Głównym działaniem podejmowanym przez respondentów jest zastępowanie starszych energochłonnych urządzeń nowym sprzętem o lepszej charakterystyce energetycznej (41 proc.).
Poziom informacji na temat problemów dotyczących jakości powietrza jest raczej niski
Większość respondentów (54 proc.) nie czuje się dobrze poinformowana o problemach związanych z jakością powietrza w swoim kraju.
Większość respondentów uważa, że jakość powietrza pogorszyła się w ciągu ostatnich dziesięciu lat – liczba osób, które tak uważają, wzrosła w porównaniu z 2017 r.
Więcej respondentów uważa, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat jakość powietrza pogorszyła się (58 proc.), niż że utrzymywała się na tym samym poziomie (28 proc.) lub się poprawiła (10 proc.).
Od 2017 r. odnotowano wzrost o 11 punktów procentowych wśród respondentów, którzy uważają, że jakość powietrza pogorszyła się.
Nadal niski jest poziom wiedzy na temat unijnych norm jakości powietrza
Tylko jedna trzecia respondentów słyszała o unijnych normach jakości powietrza (31 proc.). Większość z tych, którzy słyszeli o tych normach, uważa, że należy je wzmocnić (63 proc.).
Większość respondentów uważa, że problemy dotyczące jakości powietrza, o których mowa w badaniu, są poważne
Ponad 50 proc. respondentów uważa, że choroby układu oddechowego, choroby układu krążenia, astma i alergie są bardzo poważnym problemem w ich krajach.
Kontekst
Badanie przeprowadzono w 28 państwach członkowskich UE między 11 a 29 września 2019 r. Bezpośrednie wywiady przeprowadzono z 27 565 respondentami z różnych grup społecznych i demograficznych. Odpowiedzi udzielano w języku ojczystym.
Niniejsze specjalne badanie Eurobarometr jest kontynuacją badania Eurobarometr Flash przeprowadzonego we wrześniu 2012 r. na ten sam temat. Wiele pytań z badania Flash Eurobarometr zostało powtórzone w niniejszym specjalnym badaniu Eurobarometr. W ramach specjalnego badania Eurobarometr dotyczącego postaw Europejczyków wobec środowiska naturalnego, przeprowadzonego w październiku 2017 r., wykorzystano również niektóre z pytań zadanych w ramach badania Flash Eurobarometr z 2012 r.
Badanie to miało na celu uzyskanie pełniejszego obrazu, jeśli chodzi o poziom świadomości problemów dotyczących jakości powietrza; postrzeganie zmian jakości powietrza w ciągu ostatnich dziesięciu lat; rolę różnych podmiotów w promowaniu dobrej jakości powietrza; najskuteczniejsze sposoby rozwiązywania problemów związanych z jakością powietrza; preferowany poziom działań mających na celu rozwiązanie problemów związanych z jakością powietrza; znajomość unijnych norm jakości powietrza i opinie na ich temat oraz poparcie dla dodatkowych działań UE w celu rozwiązania tych problemów.
Wyniki badania Eurobarometr pojawiły się tuż przed otwarciem unijnego Forum na rzecz Czystego Powietrza, które odbędzie się w dniach 28–29 listopada 2019 r. w Bratysławie. Forum skupi się na następujących czterech obszarach: zdrowie i jakość powietrza; energia i jakość powietrza; rolnictwo i jakość powietrza oraz mechanizmy finansowania czystego powietrza.
Ponad 30 prelegentów reprezentujących rządy, przemysł i organizacje pozarządowe podzieli się swoimi poglądami na temat poprawy jakości powietrza i będzie dyskutować na temat opracowywania i wdrażania skutecznych europejskich, krajowych i lokalnych polityk, projektów i programów dotyczących powietrza.
